Na de lancering van de nieuwe website van jeugdbiliotheek.nl wilde de Koninklijke Bibliotheek (hierna: de KB) middels een gebruikersonderzoek: 1) valideren of de website, met de focus op digitaal lezen, aansloot op de wensen en behoeften van 6-18 jarigen, 2) een beeld krijgen van de gebruikerservaring en klantreis van de doelgroep en 3) inzicht krijgen hoe de KB kinderen met een leesbeperking het beste kan benaderen op de website.
Sinds 2017 voert UXkids regelmatig gebruikersonderzoeken uit voor de KB met als doel het continu verbeteren van de website voor de Jeugdbibliotheek. In deze case study lichten we aan de hand van het meest recente onderzoek toe, hoe UXkids te werk gaat bij het opzetten van een grootschalig onderzoek.
De Koninklijke Bibliotheek heeft de jeugdbibliotheek.nl speciaal ontwikkeld voor kinderen en jongeren van 0 – 18 jaar. De missie van de Jeugdbibliotheek is om meer kinderen en jongeren aan het lezen te krijgen. Sinds de komst van Corona, is de Jeugdbibliotheek in 2021 een nieuwe weg ingeslagen. De vernieuwde website van de Jeugdbibliotheek heeft als belangrijkste doel om kinderen en jongeren te voorzien in het digitaal lezen. De website richt zich meer op het aanbod in e-books en luisterboeken en het stimuleren van digitaal lezen. Ook is er speciale aandacht voor Lezen voor de Lijst en informatie over dyslexie. De vernieuwde website moet kinderen en jongeren inspireren en nog beter ondersteunen in het vinden van een (digitaal) boek.
1. De vraagstukken in kaart brengen
De aanleiding van het onderzoek heeft geresulteerd in het gezamenlijk definiëren van een aantal onderzoeksvragen:
De hoofdvraag
- Vinden 6-18 jarigen, op hun niveau en voor hun interesse, een (digitaal) boek op de website Jeugdbibliotheek.nl?.
De deelvragen
- In hoeverre leeft digitaal lezen onder 6-18 jarigen?
- In hoeverre inspireert de website van de Jeugdbibliotheek voldoende voor het vinden van een (digitaal) boek?
- Hoe ziet de klantreis op de Jeugdbibliotheek eruit en welke informatie is daarbij relevant?
- In hoeverre sluit het aanbod in boeken en verdelingen van onderwerpen, aan bij de verschillende leeftijdsgroepen en hun leerniveau?
- In hoeverre sluit de website aan bij 6-18 jarigen met dyslexie en hoe kunnen zij het beste benaderd worden qua terminologie?
- Welke informatie speelt een rol bij het vinden van een boek voor de gebruikersgroepen: Lezen voor de Lijst-lezers en Vrijetijds-lezers?
Naar aanleiding van een kick-off met de KB, heeft UXkids een voorstel op papier gezet met daarin de onderzoeksvragen, opzet, planning en kosten voor het onderzoek.
2. De doelgroep bepalen
De diversiteit in leeftijden speelde een belangrijke rol bij het in kaart brengen van de doelgroep. Daarnaast weet UXkids vanuit ervaring dat kinderen zich snel ontwikkelen in hun cognitieve capaciteiten, wensen, behoeftes en hun belevingswereld. Hierdoor was het van belang om de doelgroep voor dit onderzoek te segmenteren.
Vanwege de diverse doelgroep van de Jeugdbibliotheek is er voor het onderzoek onderscheid gemaakt in 5 subdoelgroepen. Hierbij is rekening gehouden met:
- de onderzoeksvragen.
- de visie van de KB om de website in te delen op de leeftijdsgroepen 0-6 jaar, 6-12 jaar en 12-18 jaar.
- twee type lezers boven de 12 jaar: ‘Lezer-voor-de-lijst-lezers’ en ‘Vrijetijds-lezers’.
- het schoolniveau van 12-18 jarigen: vmbo-ers en havo/vwo-ers.
Binnen alle leeftijdsgroepen hadden we zowel lezers als kinderen met een leesbeperking geworven.
Een grootschalig onderzoek met 40 kinderen en jongeren
Om conclusies te kunnen trekken over de 5 subdoelgroepen, hebben we een gelijke verdeling van kinderen en jongeren binnen de subdoelgroepen aangehouden. Dit resulteerde uiteindelijk in een grootschalig onderzoek waarbij we 40 kinderen en jongeren hebben betrokken. Bij deze verdeling hielden we verder rekening met een gelijke spreiding van het geslacht, de woonplaats (stedelijk versus niet-stedelijk), diversiteit in etnische achtergrond en sociaal-economische status van de ouders.
3. Het onderzoek opzetten
Bij het opzetten van een onderzoek, luisteren we bij UXkids nauw naar de vraag en behoefte van de klant en combineren we dit met onze expertise op het gebied van onderzoek met kinderen en jongeren. Voor de Jeugdbibliotheek betrof het een uitgebreide aanpak, waarbij er voor elke stap binnen het onderzoek rekening werd gehouden met de diversiteit van de doelgroep.
Onderzoek met kinderen
Door de jarenlange ervaring, weet UXkids dat een onderzoek met gebruikers onder de 18 jaar anders is dan onderzoek met (jong-)volwassenen. Bij user testing met kinderen en jongeren, kijken we naar leeftijdsgebonden ontwikkelingen, interesses en vaardigheden en passen we onze onderzoeksopzet hierop aan. Op deze manier zorgt UXkids ervoor dat de bevindingen en aanbevelingen die we aandragen voor het optimaliseren van een (digitaal product), voor de juiste doelgroep is.
A. Twee onderzoeksmethoden
Wij hebben voor een gecombineerd gebruikersonderzoek gekozen bestaande uit een kwalitatief interview in combinatie met een user test. Dit omdat deze methodes het meest aansloten bij de onderzoeksvragen en de leeftijden van de doelgroep van de Jeugdbibliotheek. De kwalitatieve interviews waren voor dit onderzoek van waarde om de gebruikers en de context van het gebruik (beter) te leren kennen. Dit gaf antwoord op vragen als: Wat is de behoefte van de doelgroep met betrekking tot het (digitaal) lezen? Wat zijn de wensen van de gebruikers? Aanvullend gaf de user test inzicht in de gebruiksvriendelijkheid en de gebruikerservaring van de website. Deze methode richtte zich meer op het in kaart brengen van de interactie met de jeugdbibliotheek.nl en hoe kinderen en jongeren dat vonden gaan.
Methodes voor onderzoek bij UXkids
UXkids kiest voor elk project de beste (combinatie van) onderzoeksmethodes. De volgende vier onderzoeksmethodes worden vaak ingezet:
- Kwalitatieve interviews
UXkids zet deze methode in voor het achterhalen van ideeën, motivaties en opvattingen over een onderwerp of ontwerp. Bij UXkids worden kwalitatieve interviews vaak gecombineerd met user tests. - User test
UXkids gebruikt de user test als methode om inzicht te krijgen in de gebruiksvriendelijkheid van een (digitaal) product en de ervaring tijdens het gebruik. Door middel van het observeren en interviewen van de doelgroep(en) terwijl ze gebruik maken een (digitaal) product, brengen we in kaart of een website of app aansluit bij de wensen, behoeften en verwachtingen van de doelgroep(en). - Focusgroepen
UXkids gebruikt focusgroepen om gedachten over een onderwerp of vraag samen te brengen en stimuleert gebruikers om hun ideeën, verwachtingen en behoeften over een concept of ontwerp te delen. Focusgroepen kunnen groepsdiscussies bevatten, maar afhankelijk van de onderzoeksvraag kunnen er ook andere activiteiten, zoals brainstorm of creatieve activiteiten aan bod komen. - Playtesting
UXkids zet Playtesting als methode in voor jonge kinderen van 2 – 4 jaar. Dit is dé manier om d.m.v. observaties, inzicht te krijgen in hoe (jonge) kinderen een product of dienst gebruiken en ervaren. Het observeren van het gedrag, de houding en expressie van het kind kunnen veel waardevolle en bovenal betrouwbare inzichten boven water halen.
B. Een script afgestemd op de doelgroep
De diverse kenmerken van de doelgroep van de Jeugdbibliotheek, resulteerde in een script per hoofd-leeftijdsgroep (6-11 jarigen en 12-18 jarigen) met eigen taken per gebruikersgroep. Inhoudelijk schreven we voor elke leeftijds- en gebruikersgroep een script dat was aangepast qua vragen en scenario’s op de verschillende ontwikkelingsfases binnen de doelgroep. Daarnaast hielden we bij het bepalen van de duur van een gesprek, rekening met het concentratievermogen van elk kind. Elk gesprek hadden we daardoor beperkt tot 45 minuten.
Een script afgestemd op het kind
Een gedetailleerd script vormt bij UXkids het uitgangspunt voor de dataverzameling in de vorm van kwalitatieve interviews. Hier worden de taken en scenario’s voor het onderzoek gedocumenteerd. Bij gebruikersonderzoeken met kinderen en jongeren is essentieel om bij het schrijven van het script onder andere rekening te houden met de cognitieve ontwikkelingsstadia van de kinderen, de communicatieve- en sociale vaardigheden van het kind. Bij UXkids doen wij dit aan de hand van het ‘Vraag-antwoord-Proces’, dat 5 stappen beschrijft waar een kind doorheen loopt om een antwoord te formuleren op een vraag.
C. Remote & Live onderzoek
Voor dit onderzoek hebben we gekozen voor een combinatie van remote- en live (ook wel face-to-face) onderzoek op locatie. Omdat we rekening moesten houden met de toen geldende corona maatregelen, hebben we ervoor gekozen om de kinderen tussen 9 en 17 jaar remote te spreken. De gesprekken vonden plaats via Zoom, waarbij ze tijdens de sessie begeleid werden door een onderzoeker van UXkids. Door middel van screensharing konden kinderen zelfstandig oriënteren en navigeren op de Jeugdbibliotheek website. Omdat jonge kinderen nog beperkt zijn in hun digitale- en leesvaardigheid was besloten om de leeftijdsgroep 6 t/m 8 jarigen in de onderzoeksruimte van UXkids te begeleiden en te interviewen. Inmiddels heeft UXkids ruime ervaring met het doen van beide vormen van onderzoek (remote of live) en zorgen we dat we ongeacht van de vorm van het onderzoek, de kwaliteit van de gesprekken kunnen waarborgen.
4. Doorlooptijd van het onderzoek
Voor een dergelijk project zoals de Jeugdbibliotheek gaat UXkids uit van een doorlooptijd van ca. 6 weken. Bij UXkids benaderen we een onderzoek doorgaans in de volgende fases:
- Onderzoeksplan
- Onderzoeksopzet / Briefing onderzoek
- Werving opzetten / Script schrijven
- Onderzoek uitvoeren
- Analyse & Rapportage
- Presentatie & Vervolgstappen
Wil jij weten wat wij voor jouw project kunnen betekenen? Neem dan contact op en wij maken graag vrijblijvend een voorstel voor jouw project!
